Op 23 oktober reisde ik met twee andere Belgen (Frederic en Lieven) af richting Kigali, de hoofdstad van Rwanda. Daar brachten we onze eerste nacht door, om de volgende dag opgehaald te worden door priester Faustin, de trekker van het hydraulisch project in Mutete, het stadje in Rwanda waar ik de komende twee maand zal doorbrengen. Ik zal een stage na afstuderen doen, een soort van vrijwilligerswerk, in een project rond duurzaam watergebruik, voornamelijk in de school van Mutete. Aangezien ik net afstudeerde in toegepaste gezondheidswetenschappen, zal mijn opdracht hier voornamelijk gericht zijn op gezondheidspromotie. Concreet: ik zal focussen op bewustmaking rond het voldoende drinken van water, hygiëne, sanitatie en voedselvoorziening.
Bij het aankomen in Mutete kregen we onze kamer toegewezen. Frederic en Lieven voor twee dagen, ik voor twee maand. Het zijn kleine kamers (zie foto's hieronder), met elk een eigen badkamertje (mét douche, maar zónder warm water) en slechte matrassen. Een korte beschrijving van Mutete: het is een landelijk dorpje op de top van een berg, geen verharde wegen, wel super vriendelijke en gastvrije mensen. Aan de ene kant van mijn kamer ligt de school, aan de andere kant ligt het huis van de priesters, waar ik ook altijd naartoe ga om samen te eten.
Eigenlijk, net zoals ik verwacht had. Dus had ik een cultuurshock? (Nog niet), nee. Raar omschreven, maar het voelde alsof ik hier in mijn vorig leven al geweest was.
Gelukkig praten de priesters zowel Engels als vloeiend Frans. Aangezien dit de mensen zijn waar ik het meeste mee in contact zal komen, is dit wel mooi meegenomen. Ook de meeste leerkrachten beheersen Frans of Engels, sommigen al wat vloeiender dan anderen. De meeste minder hoogopgeleiden spreken enkel Kinyarwanda, de lokale taal, wat uiteraard al wat moeilijker is om te communiceren.
De eerste dagen hebben we vooral dingen bezocht in relatie tot het project. Frederic en Lieven waren hier namelijk om te zien hoe het daarmee loopt. We bezochten verschillende scholen, de installatie van watertanks en -putten, toiletten, de tuin waar ze bomen, avocado's en eucalyptus enten, een gezondheidspost,...
Priester Faustin gaf me onmiddellijk ook al een Rwandese naam: "Nyiramwiza" (vertaald "mooi, lief meisje")
Na het vertrek van Frederic en Lieven naar hun volgende project, begon ik na te denken over wat ik precies zou doen en hoe ik tewerk zou gaan. Echt veel tijd vond ik daar niet voor, aangezien ik steeds werd gevraagd om mee te gaan naar verschillende missen of mensen te bezoeken,... Ik probeer een balans te vinden tussen dergelijke uitstapjes en het uitwerken van een concreet plan van aanpak.
Voor degene die meer willen weten, onder deze foto's schrijf ik nog wat gedetailleerder neer wat ik hier precies meemaak en hoe ik mij erbij voel.
Voor de geïnteresseerden hieronder wat meer gedetailleerde info :) enjoy!
Voor vertrek
De laatste week voor vertrek kreeg ik af en toe wat schrik om te vertrekken. Niet alleen
door mezelf, maar vooral door de reacties van mensen om me heen (voornamelijk mijn grootouders): "Helemaal alleen, in zo'n verschillende cultuur, voor 2 maand, waar je de taal niet spreekt, en wat ga je daar eigenlijk gaan doen?..."
Maar het stelde me gerust dat Frederic en Lieven (leden van Umubano, een Vlaamse organisatie die veel projecten in Rwanda heeft) de eerste dagen nog bij mij zouden zijn. Daarna zouden ze verder reizen naar hun andere projecten, om te zien hoe alles loopt.
Soms vroeg ik mij af wat ik eigenlijk ging doen in Rwanda, niet letterlijk, maar ik zag het nut er even niet meer van in. Wat verwacht ik eigenlijk van mezelf, maar ook van hen? En gaan de mensen daar mij wel leuk vinden? Hoe moet ik met hen omgaan? ... Waarom moest ik zo speciaal doen? Waarom kon ik niet zoals gewone mensen in België blijven? Ik herinner me nog dat ik zei "Ik vind mijn leven in België leuk momenteel, dus ik heb precies niet zo veel zin om weg te gaan."
Wel, geloof mij, ik ben blij dat ik nooit de stap heb genomen om mijn vlucht te annuleren.
23-10: Aankomst Kigali
Na een vlucht van 8u landden we in Kigali, een veel modernere stad dan verwacht. De luchthaven heeft robots in plaats van speakers, er zijn verschillende innoverende gebouwen, grote, geasfalteerde wegen,... Enerzijds door het karakter van Kigali, en anderzijds doordat Frederic hier al geweest was, alles voor de eerste dagen had geregeld en me kon helpen bij bijvoorbeeld het kopen van een plaatselijke SIM-kaart, kon ik op een rustige manier wennen aan Rwanda.
24-10: Kigali - Mutete
Na het ontbijt in het hotel in Kigali, gingen we een lokale SIM-kaart kopen. Ik kocht eentje met 30GB voor €10, klinkt iets voordeliger dan de kosten die Proximus aanrekent voor 4G gebruik buiten Europa, niet? :) Daarna bezochten we (Vlaamse) zusters in Kigali, waar we onmiddellijk een koffie aangeboden kregen. We bezochten ook een memorial site van de genocide, de volkerenmoord in 1994, waar het land nog steeds onder lijdt. Daarna keerden we terug richting het hotel, waar Father Faustin ons stond op te wachten om te vertrekken naar Mutete.
Bij een plotse stop onderweg, zei Faustin dat we een andere priester moesten oppikken. Daarvoor sprongen we even binnen op een ceremonie voor een overleden vrouw. Gek hoe wij daar zo warm verwelkomd werden en onmiddellijk een drankje aangeboden kregen, midden in een familie die we totaal niet kennen. Bijna een uur later, zetten we de laatste rechte lijn naar Mutete in, over onverharde wegen.
Bij aankomst in Mutete, mocht ik een kamer kiezen, aangezien ik het langst zou blijven. Speciaal voor de stagiaires die hier verwacht worden, werden 3 'studentenkamers' gebouwd. Ik koos de kamer met een extra ruimte om een tafel te kunnen zetten als bureau.
Zoals je kan zien is de kamer klein, maar wel groot genoeg. De matras is een soort traagschuim, maar dan snel, en voor je het weet lig je op het hout van je bed. Maar daar had ik me al op voorbereid. Wat de badkamer betreft: uit de kraan van mijn lavabo komt een mini straaltje water en als ik een douche wil nemen is het met koud water te doen. Koude douche? Ik dacht dat ik er beter tegen kon, maar ik wen er wel aan. Ik ben al dankbaar dat ik een douche heb! De meeste mensen wassen zich echter met een bassin. En wifi? Enkel op school, en aangezien die 100m verderop ligt, reikt dat niet tot in mijn kamer. De 4G op mijn kamer is jammer genoeg heel slecht, waardoor ik vaak naar het huis van de priesters ga om te kunnen werken zonder frustraties dat de verbinding constant wegvalt.
Maar terug naar die avond. Nadat we ons geïnstalleerd hadden in onze kamer, gingen we naar het huis van de 4 priesters, zo'n 20m verderop. Daar dronken we (lees: ze) bier en whisky en praatten we wat over van alles en nog wat, vooral in het Frans, ook wat Engels (aangezien de priesters hun Frans beter is dan hun Engels). Gelukkig konden Lieven en Frederic vertalen als ik iets niet begrepen had. Ik had een beetje schrik voor als zij weg zouden zijn. Hoe zou de communicatie dan verlopen? Wel, de priesters praten voldoende Engels en mijn Frans is aan het verbeteren, dus het gaat wel! Het is ook mooi meegenomen dat ze voldoende geduld hebben om mij iets twee keer (of als het nodig is zelfs drie keer) uit te leggen.
Tegen 20u sprak Lieven mij aan 'nu weten we eigenlijk niet of we nog avondmaal gaan krijgen of niet he'. Eventjes later werden we uitgenodigd aan tafel. Na onze soep aten we aardappelen, pasta, rode bonen, spinazie, en een geitenbrochette.
25-10: Uitleg waterinfrastructuur en kwekerij
Onderweg naar het ontbijt kwam ik Lieven tegen. "Goed geslapen?" "Nee mijn matras ligt niet zo goed, ik lag direct op het hout" "Ja die van mij ook, kei hard..., misschien kan je een andere matras vragen aangezien je hier nog twee maand blijft."
Na het ontbijt (brood met honing, koffie en fruit) kregen we een rondleiding in het dorpje Mutete. We zagen een groot aantal watertanks, om regenwater van de daken op te vangen. Niet drinkbaar dus. Het water uit één grote watertank van de overheid is wel drinkbaar, maar betalend. Mensen die hiervoor niet kunnen betalen (het merendeel van de bevolking) gaan elke dag water halen aan de bron, die zo'n 2 kilometer verderop ligt. Naast de watertanks zagen we ook de toiletten: droogtoiletten om het watergebruik te reduceren (zie foto hieronder).
Daarna wandelden we door de school, richting de kwekerij. De verwelkoming van de kinderen is onbeschrijflijk. Alsof ze nog nooit een blank persoon gezien hadden, kwamen ze in zwermen naar ons toegelopen. We wandelden verder richting de kwekerij en daar leerde ik al enkele woordjes Kinyarwanda, de nationale taal.
In de namiddag zouden we nog enkele dingen gaan bezoeken, maar het was plots heel hard aan het regenen en Faustin was spoorloos verdwenen. We besloten van het moment gebruik te maken om eens te overlopen wat allemaal gezegd geweest was die voormiddag. Handig, want ik had duidelijk niet alles even goed begrepen. 's Avonds gingen we even langs bij Georges, de ex-directeur van de school. Een gezellige, gastvrije familie, waar we ook meteen avondmaal aangeboden kregen.
26-10: Bezoeken scholen, gezondheidscentrum
Vandaag bezochten we opnieuw een school. Daar waren drie vrouwen bezig met het maken van een soort maandverbanden uit stof. Interessant. Meisjes gaan momenteel niet naar school wanneer ze hun regels hebben, aangezien ze geen adequate maandverbanden hebben. Ik ben enorm geïnteresseerd om een steentje bij te dragen aan de verandering die ze daarin willen brengen. Ik denk bijvoorbeeld aan educatie over hoe ze te gebruiken en hoe ervoor te zorgen dat het hygiënisch is.
Faustin stelde ons voor in letterlijk elke klas. Vermoeiend, maar we werden steeds warm verwelkomd! In sommige klassen begonnen ze zelfs te zingen voor ons.
Daarna brachten we een bezoekje aan de gezondheidspost van Mutete. Ook dit was een interessant bezoek voor mij. De gezondheidspost is het eerste aanspreekpunt voor mensen met gezondheidsproblemen. Daar krijgen ze advies, eventueel medicatie en worden ze indien nodig doorverwezen naar een gezondheidscentrum of een ziekenhuis.
's Avonds zaten we even samen om mijn taak iets concreter te maken. Het werd Faustin duidelijk dat ik niet veel zou betekenen in het technische deel van het project, maar dat ik wel kon helpen bij gezondheidspromotie.
27-10: Opmaken van plan van aanpak
Vandaag gingen Frederic, Lieven en ik naar de mis, om 6u30. Respect voor de priesters dat zij elke dag om 6u opstaan. Aangezien we 's avonds meestal pas rond 20u30 eten, schiet er niet zo veel nachtrust over... Na de mis en het ontbijt bezochten we de memorial site van de genocide en daarna nam ik even tijd om mijn notities van de voorbije dagen te noteren op mijn laptop. Ik belde met Sigrid (docente van Howest) om af te toetsen hoe ik alles best zou aanpakken. Daarvoor ging ik naar school, want dit is de enige plaats waar er wifi is. Aangezien de wifi niet zo sterk was, zetten we onze camera uit en nog steeds zat er vertraging op het geluid, maar het ging wel. Na onze meeting praatte ik even met de directeur van de school en met Francine, een meisje die geen Frans of Engels spreekt, maar met gebaren komen we er wel! Ze is super lief en leerde mij enkele woordjes Kinyarwanda. Om 's avonds nog te kunnen bellen met mijn zus en beste vriendin, moest ik buiten blijven, aangezien de 4G in mijn kamer steeds wegvalt. Gelukkig is het hier niet koud :)
28-10: Router
Wat een vermoeiende dag! Faustin ging naar Kigali vandaag dus ik vroeg of ik mee mocht, zodat ik een router kon kopen, zodat ik hopelijk wel wifi heb in mijn kamer. We gingen met de moto tot aan de hoofdweg. Vanaf daar namen we een bus tot in Kigali. Dit klinkt allemaal vrij vlot, maar zo was het niet. De weg die we aflegden met de moto was onverhard en lag op sommige plaatsen niet al te goed. We deden er meer dan een half uur over om tot aan de hoofdweg te komen, om daar een half uur op de bus te wachten, die er ook nog eens een uur over doet tot in Kigali. Faustin was al wat te laat voor zijn meeting, dus hij vroeg aan de buschauffeur om hem daar af te zetten. Op het moment dat hij afstapte, stond ik recht om mee te gaan, maar Faustin deed teken dat ik moest blijven zitten: "Someone will come for you, don't worry. I will come in an hour to look for a router." Ik voelde me niet op mijn gemak, in een grote, drukke stad en niemand die Engels of Frans sprak. Toen de bus stopte kwam er een vrouw naar mij en deed vriendelijk teken dat ik haar moest volgen. "Do you speak English?" Ze schudde haar hoofd. "Vous parlez français?" Opnieuw schudde ze haar hoofd: "Kinyarwanda". "Simvuga Kinyarwanda", zei ik ("Ik spreek geen Kinyarwanda"). En ik volgde. Ze deed teken dat ik op een mototaxi moest stappen, zij stapte zelf achterop een andere moto en samen reden we naar een markthal, waar ik in haar winkeltje een stoel toegewezen kreeg om te wachten. Na anderhalf uur, gevuld met wat korte gesprekjes met de twee vrouwen die een klein beetje Engels konden, kwam Faustin me halen. Hij nam me mee om een router te kopen. Na meer dan een uur onderhandelen, kochten we een draagbare router. Het was 15u en ik realiseerde mij dat we geen middagmaal hadden gegeten. We namen de bus richting de plaats waar we de moto hadden geparkeerd, maar het begon net te regenen. "We wait here until the rain is over." zei Faustin. We wachtten bij mensen die Faustin kende en ik mocht zelfs de baby eens vasthouden. "Yitkwa nde?" vroeg ik. Ik had (sneaky) opgezocht hoe je "Hoe heet hij?" vraagt in Kinyarwanda. Anderhalf uur later vertrokken we richting Mutete. We reden veel sneller dan in het doorgaan, maar ik vond het leuk en ik genoot van het uitzicht. Gelukkig kon ik mijn honger wat stillen met de koekjes die Faustin voor me kocht in Kigali, want ik moest nog wachten tot 20u30 voor het avondmaal.
29-10: Computer problemen fixen
Vandaag had ik vrij gehouden om te werken aan mijn verslag voor het project. Ik kreeg een bericht van Georges met de vraag of ik mee wil naar een ceremonie van een overleden vrouw. Aangezien ik haar niet kende en geen Kinyarwanda spreek, leek het mij vrij nutteloos. Ik was wat bang om hem te beledigen indien ik nee zei, dus toetste eerst even af bij Faustin. "You don't want to go? Okay. You want to answer in Kinyarwanda? I will help you." Oke, dus geen probleem om te weigeren, veronderstel ik.
Vlak voor het middagmaal kwam een van de priesters naar mij "The technician couldn't fix my anti-virus, do you think you can do it?" "I don't know, but I can try." Ik spendeerde een drietal aan zoeken hoe ik dat verdomde antivirus kon installeren op zijn pc, maar zonder resultaat. Daarna probeerden we nog eens samen en plots lukte het! Overwinning! "To celebrate, we must drink whisky."
30-10: Work work
Vandaag opnieuw een poging gedaan om aan het verslag te schrijven, maar aangezien ik geen 4G heb op mijn kamer, zat ik bij de priesters thuis. Zij hadden geregeld bezoek, waardoor ik het onbeleefd vond om verder te werken. Een van de bezoekers vroeg mij of ik haar wou gaan bezoeken in Kigali. Graag, maar niet vandaag want ik ben moe van alle nieuwe dingen rondom mij. Ik weet niet of ze het echt begreep, maar ze toonde wel begrip. Ik realiseerde mij dat ik de aandacht een beetje moe aan het worden ben, en de verwachtingen dat je altijd overal mee gaat nog meer. Vooral omdat ik er niets aan heb als ik naar een of andere bijeenkomst ga en ze enkel Kinyarwanda spreken.
Ik kreeg vandaag een stoel en tafel voor in mijn kamer, en besloot om mij (hoewel er amper 4G is) in mijn kamer te zetten om verder te werken, aangezien ik op alle andere plaatsen steeds afgeleid werd. Eindelijk heb ik eens een aantal uur goed kunnen werken!
Tijdens het avondmaal vroeg Faustin me of ik me wilde voorstellen in de drie missen morgen. Eigenlijk was het geen vraag, hij stond erop. Ik stemde in. Eens in mijn kamer dacht ik eraan dat het wel tof zou zijn als ik me in Kinyarwanda kan voorstellen. Ik deed wat vertaalwerk en kwam tot een korte 'presentatie'.
31-10: Drie missen, véél mensen
Zoals beloofd ging ik naar de eerste mis van de dag, om 7u. Er zat minstens 300 man in de kerk, dus ik kreeg al wat stress. Toen ik Faustin de woorden "muzungu" (= blanke) en "amazi" (= water) hoorde zeggen, voelde ik het al aankomen... "Lieze, you can come", zei hij plots. Ik ging naar voor en met een licht bevende stem las ik mijn presentatie in het Kinyarwanda voor, waarna Faustin nog wat informatie toevoegde. De mis had 2 uur en 20 minuten geduurd. Aangezien ik het niet zag zitten om nog 2 missen te volgen, stelde Faustin voor om pas aan het einde van de mis naar de kerk te gaan. Ik vroeg hem om me even te helpen met mijn voorstelling in Kinyarwanda, aangezien ik google translate niet echt vertrouw. Hij verbeterde me, ik las het meermaals luidop voor en ik was klaar voor de tweede keer. Tegen de derde mis kon ik mijn tekst vloeiend voorlezen.
Voor de rest heb ik die dag niet echt veel gedaan, maar aangezien zondag rustdag is, probeerde ik ook eens effectief een rustdag te nemen.
Ik deed een wandelingetje met een van de leerkrachten en besefte dat er toch meer culturele verschillen zijn dan ik in het begin van de week dacht. Dat de zin 'time is money' hier niet echt bekend is, dat had ik al langer door, dat mensen socialer en samenhoriger zijn dan in België ook. Hij vertelde mij dat iedereen hier elkaars vriend is zelfs als je ze slechts één keer (kort) ontmoet hebt. Die dag hadden de priesters het ook over tijd. Alles gaat hier meer op het gemak. Als je in België een kwartier te laat bent, dan ben je al veel te laat. Als je hier een kwartier te laat komt, is dat volkomen normaal. "Time is a notion", was de conclusie van het gesprek. Aan de ene kant had ik het moeilijk met het besef van de culturele verschillen (Cultuurshock? Misschien een beetje ja.), maar aan de andere kant was ik zo blij dat ik hier ben, aangezien ik me vaak beter kan vinden in hun waarden dan in die van ons.
Comments